Trzeba przyznać, że skojarzenia społeczne, które przylgnęły do zawodu komornika, nie są pozytywne. Głównym powodem jest to, że patrzymy na niego z perspektywy dłużnika. A sprawy związane z odzyskiwaniem należności nie zaliczają się do tych przyjemnych. Tymczasem, komornik egzekwuje przecież należności dla wierzyciela i działa zgodnie z prawomocnym wyrokiem sądu. To druga, często pomijana strona medalu
Kim jest komornik?
Komornik jest funkcjonariuszem publicznym, który podlega ustawie z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych i ustawie z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych. Każdy komornik działa przy odpowiadającym mu sądzie rejonowym.
Zadaniem komorników jest głównie egzekucja tytułów wykonawczych, czyli tytułów egzekucyjnych zaopatrzonych w klauzulę wykonalności. W skrócie są to po prostu sądowe nakazy spłaty długów, które komornik ma prawo i obowiązek wykonać, czyli odebrać zasądzoną należność – nawet siłą.
Komornicy nie tylko zabierają pieniądze, ale też odzyskują długi dla m.in. osób prywatnych. Oczywiście za swoje działania są bardzo dobrze wynagradzani. Zarobki komorników-rekordzistów dochodzą do milionów złotych rocznie. To możliwe, bo komornika mamy prawo wybrać sami. Osoby z dużymi wierzytelnościami wybiorą bardziej skutecznych komorników.
Komornicy nie są urzędnikami, tylko funkcjonariuszami publicznymi. Taki tytuł oznacza, że komornik ma znacznie większe uprawnienia, ale też i obowiązki od urzędnika państwowego. Do tej samej kategorii należą Prezydent RP, Posłowie, Sędziowie i inni ważni urzędnicy państwowi.
Komornik – praca, zarobki
Komornik wykonuje swoje obowiązki w ramach prowadzonej kancelarii. Kancelaria komornicza jest prowadzona na jego koszt własny. Komornik działa jak zwykły przedsiębiorca czyli ma założoną działalność gospodarczą i jest płatnikiem podatku VAT.
Zarobki komornika pochodzą głównie z opłat egzekucyjnych, a te mają najczęściej charakter prowizji. Ich wysokość określają przepisy prawa. Co ważne, komornik zarabia jedynie wtedy, kiedy rzeczywiście wyegzekwuje zasądzoną przez sąd należność. Jeśli to się nie powiedzie, wszelkie koszty postępowania, które prowadzi, pokrywa sam. Przeciętny komornik zarabia 20 tys. złotych miesięcznie. Trzeba jednak pamiętać o tym, że zanim komornik zacznie tyle zarabiać musi najpierw zainwestować w kancelarię komorniczą i całą infrastrukturę biznesu komorniczego.
O tym, że komornik egzekwuje należności dla wierzyciela, wiemy wszyscy. Takie konsekwencje czekają nas za m.in. niespłacenie pożyczki. A gdzie szukać pomocy, jeśli lokatorzy bezprawnie zajmują naszą nieruchomość, ponieważ umowa najmu wygasła? Również u komornika, bo to on egzekwuje sądowy nakaz opuszczenia nieruchomości.
Jak zostać komornikiem?
Jak zostać komornikiem? Kto i na jakiej podstawie może wykonywać ten zawód? Podstawowe wymagania to:
- posiadanie obywatelstwa polskiego,
- posiadanie pełnej zdolności do wykonywania czynności prawnych,
- posiadanie nieposzlakowanej opinii,
- brak karalności za przestępstwa bądź przestępstwa skarbowe oraz brak podejrzenia o popełnienie przestępstwa, które jest ścigane z oskarżenia publicznego, w tym przestępstwa skarbowego,
- ukończenie 26 roku życia.
Poza tym, należy spełnić również wymagania edukacyjne i zawodowe. By zostać komornikiem sądowym trzeba:
- ukończyć studia wyższe magisterskie i uzyskać tytuł magistra w zakresie prawa (na terenie Rzeczpospolitej Polskiej bądź w ramach studiów poza jej granicami, ale uznawanymi na jej terenie),
- odbyć aplikację komorniczą,
- podjąć i złożyć egzamin komorniczy,
- co najmniej 2 lata pracować w charakterze asesora komorniczego,
- posiadać zdolność psychofizyczną, która pozwala na wykonywanie zawodu, a którą potwierdza lekarz medycyny pracy.
Wymagania co do odbycia aplikacji komorniczej i złożenia egzaminu komorniczego nie dotyczą osób, które odbyły inne aplikacje (np. sądową, radcowską) i zdały stosowne egzaminy, bądź przez określony czas pełniły inne funkcje (np. referendarza sądowego, aplikanta prokuratorskiego). To i inne odstępstwa szczegółowo opisuje ustawa o komornikach sądowych i egzekucji.
Po dopełnieniu spełnieniu powyższych wymagań, komornik jest mianowany do pełnienia swojej funkcji przez Ministra Sprawiedliwości. Odbywa się to na jego wniosek własny i po konsultacjach z radą Izby Komorniczej, która działa na właściwym dla komornika obszarze.
Jak wygląda proces odzyskiwania należności?
Wyobraźmy sobie, że prowadzimy firmę. Kontrahent nie opłacił faktur za dobra bądź usługi. To spowodowało straty finansowe w przedsiębiorstwie. Pieniądze chcemy odzyskać, ale dłużnik uchyla się przed spłatą. Windykacja polubowna nie przynosi rezultatów. Wyczerpaliśmy wszelkie pozasądowe możliwości odzyskania długu. Co wtedy?
Wchodzimy na drogę sądową. W toku postępowania wydawany jest sądowy nakaz zapłaty. Dłużnik ma jeszcze w tym momencie szansę na spłatę zadłużenia. Jeśli tego nie zrobi, ani nie podejmie żadnych innych kroków negocjacyjnych, możemy rozpocząć postępowanie egzekucyjne. A to wszczynane jest przez komornika na podstawie sądowego nakazu zapłaty i na naszą prośbę. Jest to egzekucja komornicza, która ma doprowadzić do odzyskania naszych, jako wierzyciela, należności. Warto także wiedzieć, kto ponosi koszty postępowania egzekucyjnego – jest to dłużnik. Dlatego w przypadku zadłużenia wartym rozważenia rozwiązaniem jest zaciągnięcia pożyczki na raty dla zadłużonych, aby za wszelką cenę uniknąć opłat za działania komornika.
Zatem posiadając sądowy nakaz zapłaty, jako wierzyciel, kierujemy się do komornika, działającego przy określonym sądzie rejonowym. W znalezieniu właściwej kancelarii może pomóc wyszukiwarka dostępna chociażby na stronie Krajowej Rady Komorniczej.
Egzekucja komornicza – etapy
Pierwszym etapem egzekucji komorniczej jest dostarczenie dłużnikowi zawiadomienia o jej wszczęciu. Następnie komornik ustala, jaki jest majątek dłużnika i w jaki sposób najlepiej będzie przeprowadzić egzekucję. Kolejny krok to zajęcie komornicze. Komornik zazwyczaj zajmuje w pierwszej kolejności pensję. Jednym ze sposobów na odzyskanie dla wierzyciela pieniędzy jest także zajęcie nieruchomości lub ruchomości należących do dłużnika i spieniężenie ich. W tym celu muszą być przeprowadzone licytacje komornicze.
W ramach postępowania egzekucyjnego komornik ma również obowiązek wezwać dłużnika do przedstawienia wykazu swojego majątku. Służy to sprawniejszemu przeprowadzeniu procesu. Ponadto dłużnik ma obowiązek przedstawienia prawdziwych informacji pod karą grzywny bądź aresztu. Komornik może również zastosować wezwanie do złożenia wyjaśnień wobec dłużnika, jeśli istnieje podejrzenie, że zataił część majątku, która mogłaby podlegać egzekucji.
W tym miejscu trzeba podkreślić, że komornik wykonuje wyrok sądu, ponieważ do tego został powołany – jego rolą nie jest ocenianie zasadności wyroku. Poza tym działa na wniosek wierzyciela. Ci, którzy są dłużnikami, powinni wiedzieć, że nawet na etapie egzekucji można, a nawet trzeba, podjąć rozmowy z komornikiem w celu negocjowania formy spłaty zadłużenia – np. rozłożenia go na raty. Dobrowolna deklaracja dłużnika dotycząca podjęcia spłaty zobowiązania może doprowadzić nawet do wstrzymania bądź umorzenia egzekucji, co odbywa się również na wniosek wierzyciela. Zatem unikanie kontaktu z komornikiem to najgorsza rzecz, jaką możemy zrobić.
Jaką część pensji może zabrać komornik?
Jak już pisaliśmy, komornik zajmuje w pierwszej kolejności pensję i konto bankowe. Dlatego warto wiedzieć, jakie są zasady dotyczące tego zajęcia.
Komornik nie może zabrać całości naszego wynagrodzenia. A zatem zajęcie, w przypadku umowy o pracę, może wynosić: 50% pensji dla długów wynikłych z niespłaconej należności i 60% dla długów wynikłych ze zobowiązań alimentacyjnych. W obu przypadkach istnieje kwota wolna od zajęcia. W 2021 roku pensja minimalna wynosi 2800 zł brutto. Oznacza to, że pensja osoby zarabiającej pensję minimalną na umowie o pracę nie może zostać zajęta. Na rękę jest to 2062 zł. Do dyspozycji dłużnika alimentacyjnego komornik musi za to pozostawić minimalnie 1680 zł brutto. Dzięki temu teoretycznie możliwe są chwilówki dla zadłużonych. Dłużnikowi pozostaje w końcu jeszcze jakaś kwota do dyspozycji.
Komornik może również zająć konto bankowe. To, ile musi zostawić na koncie, jest również jasno określone w przepisach prawa. To tzw. kwota wolna od zajęcia. Powinno to być 75% minimalnego wynagrodzenia czyli około 1519 zł netto. Zajęciu nie podlegają chociażby świadczenia alimentacyjne, rodzinne (w tym 500+), zasiłki dla opiekunów czy świadczenia wychowawcze. Zajęcie konta to zupełnie inna czynność od zajęcia pensji. Dłużnikom alimentacyjnym można zająć nawet 100% pensji.
