Robiąc zakupy czy korzystając z produktów bankowych, otrzymuje się jakąś korzyść o określonej wartości. Zarówno przedsiębiorca, jak i instytucje oferujące kredyty muszą na tym zarobić, gdyż stanowi to dla nich zysk. W odniesieniu do takich transakcji stosuje się marżę, która ma wpływ na końcową cenę towaru. Czym jest marża, jak się ją oblicza i jakie rodzaje marż funkcjonują na rynku?

Marża – co to?

Najprostszą definicją marży jest zysk ze sprzedaży określonych towarów. Marża jest wskaźnikiem, który ma znaczenie dla obu stron transakcji. Dla instytucji lub przedsiębiorcy oferującego dany produkt oznacza, ile zarobi na sprzedaży. Dla kupującego pojęcie marży jest istotne z tego względu, gdyż jej wysokość definiuje ostateczną cenę nabywanego produkt. W przypadku rynku pożyczkowego marża ma wpływ na ostateczny koszt kredytu, na co należy zwrócić szczególną uwagę przy poszukiwaniu najtańszej pożyczki. Marża to zysk na sprzedaży, który oznacza różnicę między ceną zakupu a ceną sprzedaży.

Jako przykład może posłużyć prosta sytuacja, z którą można mieć do czynienia w zwykłym sklepie. Przedsiębiorca, kupując produkt w hurtowni do dalszej odsprzedaży, płaci za niego określoną kwotę. Aby zarobić na sprzedaży, dolicza do niego marżę, o którą zostanie podniesiona cena, za którą konsument będzie mógł zakupić dany produkt. Marża pozwala określić, ile zarobi przedsiębiorca, jednak pojęcie to stosuje się nie tylko w handlu, ale także innych branżach, dlatego istnieje kilka rodzajów marż.

Marża handlowa

Odnosi się do przedsiębiorców zajmujących się sprzedażą towarów i usług. Marża handlowa stanowi różnicę między zakupem i sprzedażą. Wliczone są w nie wszystkie koszty, jakie ponosi przedsiębiorca, aby nabyć towar. W odniesieniu handlowym wyróżnia się też marżę detaliczną. Stanowi ona zysk dla przedsiębiorcy, który po nabyciu towaru w hurtowni i poniesieniu wszystkich dodatkowych kosztów, sprzedaż produkt po cenie podwyższonej o marżę.

Marża banku

Mimo że banki nie są instytucją typowo handlową, to również muszą zarabiać na oferowanych produktach w tym na podstawowych rodzajach kredytów. Marża banku oznacza wypracowany zysk, który wyliczany jest na podstawie oprocentowania. Marżę stanowią więc wszystkie odsetki naliczone za korzystanie z usług. Marża banku może dotyczyć opłat, jakie ponosi klient za korzystanie z:

  • rachunku osobistego,
  • limitów na karcie,
  • kart kredytowych,
  • kredytów,
  • transakcji międzybankowych,
  • wypłat z bankomatów.

Marża banku zazwyczaj naliczana jest od kwoty bazowej, na przykład kredytu czy przekroczonego limitu. Może oznaczać także koszt stały jak na przykład w przypadku stałych opłat pobieranych za korzystanie z rachunku bankowego.

Marża kredytu

Banki udzielając kredytów również muszą zarabiać, dlatego w tym odniesieniu także naliczana jest marża. Zazwyczaj jest ona zawarta już we wszystkich kosztach kredytów, dlatego wraz z odsetkami, klient pokrywa również marżę. Marża pożyczki ratalnej czy kredytu zaciągniętego w banku jest jedną z części oprocentowania obok stawki referencyjnej. Stawka bazowa to odgórnie ustalone oprocentowanie, do którego doliczana jest dodatkowo marża. Oznacza to, że jeżeli stawka oprocentowania ustalona jest na 3%, a marża kredytu na 1%, to koszt całego kredytu wynosi 4%. Na marżę kredytu wpływa wiele czynników, między innymi:

  • rodzaj kredytu,
  • wysokość kredytu,
  • zdolność kredytowa klienta,
  • dodatkowe usługi bankowe.

Warto pamiętać, że o ile stawka referencyjna jest stała, to wysokość marży kredytu można negocjować z bankiem, co pozwoli obniżyć całkowite koszty kredytu.

Rodzaje marż

Marża nie dzieli się tylko na produkty i usługi, od których naliczany jest zysk. Oznacza się ją także w sprawozdaniach finansowych przedsiębiorstwa oraz klasyfikuje się ze względu na sposób wyliczenia zysków. Z tego względu marże dzieli na się cztery rodzaje:

  • Marża wyrażona kwotowo – jest to po prostu różnica między ceną sprzedaży a kosztem zakupu, która stanowi zysk.
  • Marża wyrażona procentowo – jest to stosunek procentowy do marży wyrażonej kwotowo. Marża wyrażona procentowo może zostać wyliczona od kosztu sprzedaży, wówczas określa się ją jako „sta”. Innym sposobem jest wyliczenie marży od ceny sprzedaży, czyli „stu”.
  • Marża netto – określa zysk przedsiębiorstwa w danym okresie sprawozdawczym. Dolicza się do niej wszystkie koszty, jakie zostały poniesione, aby wygenerować zysk.
  • Marża brutto – stanowi różnicę między przychodem a kosztem sprzedaży, bez kosztów pośrednich. Marża brutto to ogólny zysk wypracowany przez przedsiębiorstwo.

Marża jest wskaźnikiem ekonomicznym przedsiębiorstwa i musi zostać uwzględniona w sprawozdaniach finansowych. Często jest mylona z narzutem, co jest podstawowym błędem.

Marża a narzut

Bardzo częstym błędem jest mylenie pojęcia marży i narzutu. Przede wszystkim różnice wynikają ze sposobu obliczeń oraz wartości określanych przez te dwa pojęcia. Najprościej rzecz ujmując, narzut jest to zysk z zakupu, a marża jest zyskiem podzielonym przez cenę sprzedaży. Jak liczyć narzut, a jak marżę? Najprościej jest wykorzystać ogólny wzór, który stosuje się do wyliczenia obu tych wskaźników:

Marża procentowa = zysk/cena sprzedaży = (cena sprzedaży-koszt zakupu) /cena sprzedaży

W przypadku narzutu, wzór prezentuje się następująco:

narzut = cena sprzedaży/ koszt zakupu– 100% = (cena sprzedaży – koszt zakupu / koszt zakupu

Wzory te mogą wydawać się skomplikowane, jednak wystarczy do nich podstawić tylko określone wartości, aby uzyskać prawidłowe wyliczenia. Marża a narzut często jest mylona przez przedsiębiorców, co może w konsekwencji prowadzić do błędnie wypełnionych sprawozdań finansowych. Narzut jest przede wszystkim stosowany do ustalenia ceny sprzedaży. Znając marżę i narzut, można wyliczyć również ich wartość zależną. Do tego celu stosuje się dwa proste wzory:

Marża [%] = narzut [%] / (narzut [%] + 100 [%])

Narzut [%] = marża [%] / (100 % – marża [%])

W internecie dostępne są również proste narzędzia do obliczania marży i narzutu. Po wpisaniu odpowiednich wartości kalkulator sam obliczy cenę sprzedaży na podstawie podanych danych. Pozwoli to uniknąć błędów mogących wystąpić podczas korzystania ze wzoru i ustalić procentowe wartości dla obu pojęć. Zarówno marża i narzut wyrażana jest procentowo, jeżeli jednak marża została wyrażona kwotowo, to przed dokonaniem obliczeń, trzeba przekształcić ją na wartości procentowe.